Trzy prędkości – wyjaśnienie celu ćwiczeń

W praktyce formy spotyka się często stosowanie takiego rodzaju ćwiczenia gdzie formę wykonuje się w trzech tempach (szybkościach): wolno, normalnie oraz szybko. Każde z tych temp ma swoje własne cele ćwiczeniowe, własne zasady i własne przeciwności, które trzeba pokonać.

Poniżej opiszę cele na jakie nakierowane jest ćwiczenie formy z każdą z prędkości.

1. Wolne tempo:

To tempo określa się jako „dwa razy wolniej niż normalnie”, przy czym normalnie oznacza „normalnie dla danej osoby”. Jeśli jednak forma ćwiczona jest w grupie, umiejętność dostosowania się do tempa osoby prowadzącej jest dodatkowym elementem ćwiczenia.

Cele:

Struktura (pierwsze kroki):
Podstawowym elementem jaki ćwiczy się wykonując formę powoli jest utrzymanie prawidłowej struktury ciała i wdrożenie jej do ruchu. Zrozumienie struktury w statycznej postawie praktykujący mogą osiągnąć poprzez inne ćwiczenia: bao w pozycji naturalnej, stanie w pozycjach z formy. Tutaj należy pracować nad tym by struktura istniała w każdym ruchu. Rozbijając strukturę na elementy możemy powiedzieć, że ćwiczymy:
– plecy, głowę, barki – ich prawidłowe składanie się na strukturę
– prawidłowy krok – długość, szerokość, ułożenie stóp oraz ułożenie kolan
– stabilność – szczególnie w pozycjach stojących na jednej nodze i przy wykonywaniu kroków
– gotowość w każdej części ruchu (peng bez napięcia) – gotowość ciała, brak „przyśnięć” gdzie dłoń lub ręka wiotczeje i ominięć gdzie brakuje części ruchu
– kierunki sił – studiowanie kierunków oddziaływania w każdej formie
– dan tien jako źródło energii – zdolność do utrzymywania tej gotowości – pochodzącej z uważnego dan tien – przez całą formę
– pełnia i pustka – zrozumienie, w której części każdej z form która noga jest pełna a która pusta
– koniec każdej z form – nauka doprowadzania ruchów do właściwego im końca – nie przekraczanie tego punktu i nie kończenie przed nim

Gotowość umysłu (umysł orła):
Oprócz pracy nad ciałem, wolne tempo dostarcza wspaniałego pola do pracy z umysłem. W wolnym tempie umysł ma tendencję do uciekania, zajmowania się czym innym. Możemy więc zająć się pracą nad utrzymywaniem go w gotowości – posiadaniem umysłu orła w ruchu, przez całą formę. Całą to znaczy również w przejściach pomiędzy formami, tam gdzie „nic się nie dzieje”.

Opracowanie: Add-Vantage.Warszawa.pl Marcin Małecki

2. Średnie tempo:

To tempo określa się jako „naturalne”, – to znaczy takie którego nie musimy wysiłkiem woli zwalniać ani przyspieszać. Jeśli jednak forma ćwiczona jest w grupie, umiejętność dostosowania się do tempa osoby prowadzącej jest dodatkowym elementem ćwiczenia. Warto zwrócić tutaj uwagę, która dotyczy wszystkich temp – tempo z jakim rozpoczniemy utrzymujemy do końca formy – nie zwalniamy ani nie przyspieszamy w trakcie niej. Może to się wydawać trudne na początku pracy z tempami.

Cele:

Struktura w ruchu:
Jednym z trzech podstawowych celów stosowania tego tempa jest wdrażanie umiejętności poznanych w tempie wolnym. O ile w tempie wolnym możemy poznawać strukturę i korygować ją w trakcie ruchu o tyle w tempie naturalnym zdolność do utrzymywania struktury przechodzi na wyższy poziom. Musimy bowiem zachowywać ją pomimo tego, że nie mamy czasu na korektę. Zatem utrzymywanie pozycji pleców, bioder i barków, gotowości, kierunku sił – wszystko to musi być wykonane naturalnie i bez umysłu kota na puszczy. Ponadto na strukturę w tempie średnim składają się także i inne elementy nie występujące w tempie wolnym.
– harmonia (nogi, biodra, barki, ręce – wszystko razem) – harmonia to coś więcej niż prawidłowa pozycja. Harmonia oznacza zintegrowany i właściwy ruch wszystkich elementów ciała składających się na strukturę. Ruch jako jedno. Nie ruch osobnych części. Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie ruchu z bioder i razem z biodrami.
– balans ciężaru (pełnia i pustka w ruchu) – o ile w tempie wolnym możemy poznawać pustkę i pełnię w różnych momentach formy o tyle w tempie naturalnym zajmujemy się już przepływem pustki w pełność i odwrotnie. Ruch pustki i pełni jak przemiana Yin i Yang – to jest cel.
Oddech dostosowany do ruchu:
Nowym elementem jaki przyjdzie nam ćwiczyć dzięki zastosowaniu tempa średniego jest dostosowanie oddechu do ruchu. Pamiętając, że każde zamknięcie wiąże się z wdechem i każde otwarcie z wydechem oraz znając te miejsca gdzie w oddechu dzieje się coś więcej (np. dwa oddechy na przejście) staramy się sprawić by oddech poruszał się w ruchu w sposób jak najbardziej naturalny, pozbawiony wysiłku.
Płynność ze zrozumieniem końca ruchu (zatem koniec ruchu oraz brak zatrzymania):
Kolejnym nowym elementem jest ćwiczenie pierwszego etapu płynności ruchu. Rozpoznawanie gdzie każda forma się kończy a gdzie zaczyna (co było celem ćwiczenia wolnego) z dodaniem braku zatrzymania. Są to próby wyuczenia zewnętrznej świadomości dla ruchu wewnętrznego. Ruch wewnętrzny który najłatwiej jest ćwiczyć w tempie szybkim, musi mieć bowiem ramy wewnątrz których powinien się poruszać. Ramy te tworzymy ćwicząc formę w tempie naturalnym.

Opracowanie: Add-Vantage.Warszawa.pl Marcin Małecki

3. Tempo szybkie:

To tempo określa się jako „dwa razy szybciej niż normalnie”, przy czym normalnie oznacza „normalnie dla danej osoby”. Jeśli jednak forma ćwiczona jest w grupie, umiejętność dostosowania się do tempa osoby prowadzącej jest dodatkowym elementem ćwiczenia.
W tempie szybkim nie zajmujemy się już wdrażaniem struktury. To albo ćwiczymy w tempach wolniejszych albo strukturę już posiadamy i potrafimy ją utrzymać.

Cele:

Celem ćwiczenia w szybkim tempie jest zejście z zewnętrznego poziomu pracy z formą do poziomu wewnętrznego. To oczywiście można ćwiczyć i w tempach wolniejszych ale w tempie szybkim najłatwiej zrozumieć czym jest ruch wewnętrzny i co to znaczy nie zatrzymywać ruchu. Zatem ćwiczymy tutaj:
– płynność w ruchu – nieświadome czy intuicyjne zatrzymywanie ruchu po każdej z form nie pozwala na utrzymanie szybkiego tempa. Tempo szybkie wymusza więc skierowanie świadomości na ten aspekt pracy z formą.
– ruch wewnętrzny – właśnie szybkie tempo najlepiej nadaje się do praktykowania ruchu wewnętrznego. W tym tempie bowiem ruch musi być wewnętrzny by swobodnie dało się poruszać w formie. Im bardziej forma opiera się na wewnętrznym ruchu tym swobodniejsze jest wykonywanie formy w szybkim tempie. Forma w takim przypadku pozbawiona jest niedociągania ruchu, rwania go, wykonywania ruchu pobieżnie i niedokładnie. Nie ma też w sobie napięcia wynikającego ze zmuszania ciała do nadążania za tempem. To wszystko wynika właśnie z budowania formy i opierania jej na ruchu wewnętrznym.
Wyższy poziom umysłu orła:
Kolejnym elementem, który ćwiczymy w szybkim tempie jest przeniesienie umysłu orła na wyższy poziom. Poziom ten oznacza:
– świadomość wyprzedza ciało – przesunięcie świadomości z aktualnie wykonywanego ruchu na ruch, który mamy dopiero wykonać. Umysł przez cały czas wyprzedza to, co wykonuje ciało – mimo to pozostaje umysłem orła. Innymi słowy widzimy w umyśle to co za chwilę ma się wydarzyć a nie to co aktualnie się dzieje. Przez to obejmujemy umysłem więcej.
– uważny relaks – pomimo trudności (napięcia) – ćwiczymy pozostawanie w umyśle orła – który jak wiadomo nie oznacza ani napięcia ani flegmy. Próbujemy go utrzymać pomimo sytuacji, która dla adepta może wydawać się stresująca. Panowanie nad emocjami, zachowywanie spokojnej, lecz uważnej świadomości pomimo pojawiających się trudności – to umiejętność którą ćwiczymy w tempie szybkim.
Zautomatyzowanie struktury:
Wreszcie, w tempie szybkim, warto sprawdzać czy zdolność do utrzymywania odpowiedniej struktury nie rozpada nam się przy szybszym ruchu. Taki przypadek oznacza, że struktura nie została do końca zautomatyzowana. Ćwicząc szybko możemy pracować nad jej zautomatyzowaniem – tak by ciało pozostawało w odpowiednim ułożeniu i gotowości niezależnie od tego jak szybko ćwiczymy. Po osiągnięciu tego etapu umysł może zająć się innymi rzeczami na poziomie meta – na przykład medytacją (dla ćwiczących Tai Chi) lub strategią walki (dla ćwiczących Tai Chi Chuan).
Ten poziom umiejętności oznacza często dopełnienie trzeciego etapu zaawansowania wg. Chen Xiao Wanga (Still on the hard side) dla ćwiczących Tai Chi i przejście do czwartego etapu (Akin to a good practitioner) dla ćwiczących Tai Chi Chuan.

4. Podsumowanie:

Odpowiednie podejście do tych ćwiczeń powinno być dostosowywane na treningu. Warto jednak wspomnieć, że czasem ćwiczy się te trzy tempa metodą Yin Yang. To znaczy tak, że przez pewien okres ćwiczy się wszystkie trzy tempa adaptując wiedzę lub przygotowując się do ćwiczenia każdego tempa z osobna (jest to etap przechodzenia z nieświadomej niekompetencji do świadomej niekompetencji).
Następnie zaczyna się ćwiczenie każdego tempa z osobna. Wybierając i zaczynając od elementów najprostszych – przy czym warto zauważyć, że w każdym z temp są elementy o podobnym stopniu skomplikowania. Należy przy tym pamiętać, że praca z ciałem jest łatwiejsza niż praca z umysłem. Ćwicząc każde tempo z osobna należy zajmować się aspektem zewnętrznym Yang i aspektem wewnętrznym Yin oddzielnie.
Praca nad każdym z temp osobno ma na celu przejście od świadomej niekompetencji do świadomej kompetencji.
Po fazie ćwiczenia każdego z temp znów przechodzimy do ćwiczenia ich razem. W ten sposób z fazy rozdzielonych Yin i Yang przechodzimy do fazy ich połączenia. Ponowne ćwiczenie wszystkich temp razem ma na celu przejście ze świadomej kompetencji do nieświadomej kompetencji oraz przygotowanie do kolejnego cyklu – przejście z nieświadomej niekompetencji do świadomej niekompetencji.

Opracowanie: Add-Vantage.Warszawa.pl Marcin Małecki